Wat houdt dit experiment in?
De onderzoeksvraag van theatermaker Caro Wicher van theatergroep Klare Taal was: Hoe kan de theatermaker een acteur met beperking en een acteur zonder beperking begeleiden zodat er geen verschil meer is. Welke woorden hebben de acteurs nodig? Wie helpt wie? Wanneer en hoe? De twee acteurs krijgen de opdracht samen een lied te maken waarbij ze geholpen worden door een muziekdocent. Zij voeren het lied uit tijdens de Roadshow Eenakter Festival. Onderzoeker Inés Sauer volgt dit experiment.
Het valt theatermaker Caro op dat de acteur zonder beperking erg zorgzaam is voor de acteur met een beperking en zichzelf daardoor wegcijfert. Als Caro dit ziet gebeuren vraagt ze beide acteurs naar manieren te zoeken waardoor ook de acteur zonder beperking andere manieren van spelen en zingen gaat uitproberen, bijvoorbeeld door het stemgeluid te veranderen of harder of zachter zingen. Caro richt zich nu meer op beide acteurs. Hierdoor wordt de samenwerking tussen de acteurs gelijkwaardiger en wordt ook de uitvoering van het lied ook nog eens kunstzinniger.
Volgens Caro moeten inclusieve theatermakers echt goede kunst willen maken!
Luister naar de reflecties van de theatermaker
(on)Gelijkwaardig en Maakproces
Caro: “Dus in plaats van te komen in de zorgzaamheid, kwamen ze veel meer al spelenderwijs in het artistieke gedeelte om elkaar uit te dagen.
Toen merkten we eigenlijk dat beide spelers steeds gelijkwaardiger, zeg maar, op zoek gingen nieuwe artistieke vondsten en aan elkaar lieten zien en lieten horen en met elkaar gingen uitproberen.”
Caro: “Ik heb eigenlijk het experiment vormgegeven, dus ik heb aangegeven waar ik met hun naar wilde zoeken en binnen welke marges het experiment zou zijn, in welke ruimte dat is. Dat betekent ook dat ik heb aangegeven dat binnen welke artistieke ruimte zij kunnen creëren, het mocht niet langer dan zoveel tijd, dus ook letterlijk de ruimte te benoemen.
En daarnaast heb ik gezocht naar hoe lukt het om een soort evenwaardige relatie tussen hun te zoeken, te verkrijgen. Dus ik heb gekeken hoe zij met elkaar omgingen, ik heb dat benoemd, ik heb daar weer vervolgvragen gesteld. ja nog meer te triggeren, meer uit te nodigen om nog verder te gaan zoeken.”
Samenwerken en Maakproces en Professionele ontwikkeling acteurs zonder beperking en begeleiders
Caro: “Bijvoorbeeld, eerst waren ze heel erg gezamenlijk binnen een ruimte, heel dicht bij elkaar, zittend aan een tafel of, binnen twee of drie meter dat ze aan het zingen waren. Toen zijn we veel meer gaan zoeken naar hoe kan de acteur zonder beperking V zonder oogcontact te maken, en alleen met haar stem ging zoeken naar hoe zij samen met de acteur met beperking E kon zingen.”
Caro: “Omdat ze alle twee uiteindelijk hebben gekozen in verschillende vormen hoe ze dat liedje gingen vormgeven en dat hadden we van tevoren niet bedacht, dat is echt ontstaan doordat zij met z’n tweeën heel veel hebben uitgeprobeerd en daar ook heel veel lol in kregen om het af en toe heel anders te doen.”
Caro: “Ja, ik vond het heel leuk om te merken, dat door acteur zonder beperking V toch op een heel andere manier aan te spreken dat daar opeens van alles veel meer uit kwam. En het was ook heel grappig dat V dat zelf ook aangaf: ik doe nu dingen die ik zelf helemaal niet had verwacht dat ik zou gaan doen. En toen merkten we alle twee wel, het is echt goed om daar bewust van te worden hoe je elkaar aanspreekt en in welke valkuil je dan toch af en toe nog stapt.”
(on)Gelijkwaardig en Samenwerken
Caro: “Dat mijn aandacht toch te veel gericht was op de acteur met beperking E en dat de acteur zonder beperking V daardoor zich toch genoodzaakt voelde om te zorgzaam te zijn. Toen ik mij veel meer richtte op V ging die noodzaak tot zorgen ook weg. Dus het waren niet zozeer de woorden zelf maar wel de gerichtheid, vind ik.”
Caro: “Eigenlijk is het een soort dilemma, wanneer is iets gelijkwaardig of niet, en lijkt het net om die gelijkwaardigheid voor elkaar te krijgen is dat je diegene met een beperking meer zou moeten ondersteunen, of helpen om tot iets te moeten komen, en dan lijkt het net of je ‘down’ moet richten, terwijl juist door de omgeving te veranderen, ondersteun je ook en dat vond ik ook wel weer een eyeopener.”
Artistiek vakmanschap en Artistieke ambitie
Caro: “Maar dat je niet bij voorbaat al je ambitie moet aanpassen, omdat je bijvoorbeeld werkt met mensen met een beperking. Het moet juist, ten alle tijden, heel hoog blijven, omdat daardoor de ruimte om diegene heen uitdagend genoeg blijft, zodat mensen kunnen blijven groeien.”